Ben jij opgegroeid in een huis waar alles geregeld was: eten op tafel, schone kleren, een dak boven je hoofd?
Je ouders waren er wél in praktische zin, maar emotioneel voelde je je misschien wel alleen. Alsof er niemand écht naar jou keek, alsof niemand vroeg naar wat er in jou omging.
Ik zie de aarde als een leerschool. Misschien geloof jij dat ook, misschien niet. Ik denk dat we, nog vóór we geboren worden, kiezen wat we willen leren in dit leven — inclusief de ouders die ons daarbij ‘helpen’. En wat is een betere leermeester dan een ouder die zelf geen idee heeft hoe je met gevoelens moet omgaan?
De Amerikaanse psycholoog Dr. Lindsay C. Gibson deed hier uitgebreid onderzoek naar. Zij noemt dit emotioneel onvolwassen ouders: ouders die er fysiek wel zijn, maar die zich emotioneel niet afstemmen op hun kind. Ze onderscheidt vier typen (niemand past 100% in één hokje, maar de patronen zijn vaak heel herkenbaar):
Emotionele ouders
Dit klinkt een beetje tegenstrijdig maar deze ouders zijn alleen maar bezig met hun eigen gevoelens en stemmingen. Ze zijn onvoorspelbaar, reageren heftig en kunnen heel dramatisch overkomen. Als kind leer je op eieren te lopen om uitbarstingen te vermijden of om je ouder gerust te stellen. Deze ouders hebben geen idee hoe ze hun eigen emoties kunnen reguleren.
"Als mama boos was, wist ik nooit waarom. De sfeer kon in een seconde omslaan, en dan moest ik haar troosten — terwijl ik zelf eigenlijk bang was."
Gedreven ouders
Voor deze ouders draait het om prestaties, controle en ‘doen’. Ze stimuleren hun kind om succesvol en actief te zijn, maar missen vaak echte emotionele afstemming. Liefde voelt vaak voorwaardelijk: je moet iets bereiken om gezien te worden, als je ‘goed genoeg’ bent.
"Hoezo heb je een 8 gehaald? Waarom geen 9? Als je je best had gedaan, was dat wel gelukt."
Passieve ouders
Deze ouders vermijden conflicten en lastige emoties, en ze grijpen zelden in. Ze zijn lichamelijk aanwezig, maar emotioneel afwezig of niet beschermend. Je staat er als kind vaak alleen voor in moeilijke situaties.
Passieve ouders zijn zachtaardig, maar afwezig als het er écht toe doet. Ze kijken weg bij een conflict en beschermen hun kind niet tegen emotionele of fysieke pijn.
“Papa zei altijd: ‘Laat maar gaan, het komt wel goed.’ Maar hij greep nooit in als mama boos werd of als ik gepest werd."
Afwijzende ouders
Deze ouders zijn afstandelijk, kritisch of autoritair. Ze tonen weinig interesse in wat er bij als kind speelt en geven nauwelijks emotionele steun. Verbinding is schaars of ontbreekt helemaal.
Afwijzende ouders keuren kwetsbaarheid af. Ze zijn vaak kil of controlerend en creëren een gevoel van emotionele eenzaamheid bij jou als kind.
"Als ik verdriet had, zei mijn vader altijd: ‘Stel je niet aan. Huilen helpt toch niet."
Voor elk kind is het ontzettend verwarrend om emotioneel afwezige ouders te hebben. Je voelt, je weet instinctief, dat er iets ontbreekt, maar al snel denk je: het zal wel aan mij liggen.
Hoe je daar mee om leert te gaan, dat neem je vaak mee, zelfs als je volwassen bent. Het kan je relaties, je werk en zelfs je eigen ouderschap beïnvloeden.
In de volgende snippet neem ik je mee in wat er met een kind gebeurt dat met zulke ouders opgroeit — en welke manieren je ontwikkelt om te overleven.
